Jako że chrząstka stawowa "zużywa się" z wiekiem, musimy odpowiednio wcześnie zadbać o dobrą kondycję przyjmując preparaty na stawy. Kolejnym - podstawowym działaniem, chroniącym nasze stawy jest odpowiednio dawkowana aktywność fizyczna.
Jak wspomniano praca stawów umożliwia "pompowanie" składników odżywczych do chrząstki. Co więcej, powszechnie panujące przekonanie, że ruch może pogorszyć stan chorego stawu jest błędne - codzienne zestaw ćwiczeń, opracowanych przez rehabilitanta, zaleca się także osobom z chorobą zwyrodnieniową stawów. Poza aktywnością fizyczną powinniśmy zwrócić uwagę na właściwy dobór obuwia (najmniej obciążają stawy buty na niewielkim obcasie 2-3 cm).
Ważną rolę odgrywa dieta, która dostarcza niezbędnych składników odżywczych dla prawidłowej funkcji układu ruchu.
W naszym menu powinny się znaleźć:
* produkty bogate w nienasycone
kwasy tłuszczowe omega-3, witaminę E oraz D (obecne w oleju rybim/tranie lub w suplementach np. Biogal, Olimp Omega-3, Naturkaps Omega-3), które działają przeciwzapalnie;
* produkty nabiałowe, stanowiące źródło wapnia i fosforu, elementów budujących
kości. Ale uwaga! Wapń i fosfor mają działanie przeciwstawne (antagonistyczne) i nadmiar fosforu może wpływać niekorzystnie na stan naszego narządu ruchu, dlatego nie powinno się go suplementować (wystarczy ilość dostarczana z pokarmem);
* zielona herbata, znana ze swoich właściwości antyoksydacyjnych. Przeciwutleniacze spowalniają procesy związane ze starzeniem się organizmu, w tym także degradacji chrząstki. Bogate w nie są również warzywa i owoce. Szczególnie cenna jest witamina C (dzika róża, owoce cytrusowe), która bierze udział w wytwarzaniu składnika chrząstki, kolagenu;
* niektóre oleje roślinne takie jak oliwa z oliwek, olej lniany lub rzepakowy, którymi powinniśmy zastąpić tłuszcze zwierzęce;
* pieczywo pełnoziarniste, bogate w błonnik i witaminy z grupy B powinno zastąpić tradycyjne, białe pieczywo w naszym jadłospisie;
* cennym dodatkiem będzie także czosnek, cebula oraz imbir i kurkuma o właściwościach przeciwzapalnych;
Istnieje też szereg preparatów, zalecanych dla zdrowia stawów.
Pamiętajmy jednak, że środki te nie regenerują chrząstki stawowej (w dosłownym tego słowa znaczeniu), a jedynie korzystnie modyfikują jej metabolizm. Chrząstka dorosłego człowieka jest bowiem strukturą, która praktycznie nie posiada zdolności regeneracyjnych, a ulega jedynie stałej wewnętrznej przebudowie.
W leczeniu chorób układu ruchu wykorzystuje się przede wszystkim ich działanie przeciwzapalne przy braku efektów niepożądanych, charakterystycznych dla
leków sterydowych i przeciwzapalnych. Niektóre z nich dodatkowo przeciwdziałają degradacji chrząstki i dostarczają substratów do przebudowy. Ich suplementację można rozważyć także u osób zdrowych narażonych na przeciążenia i mikrourazy. Aby leczenie odniosło skutek powinny być przyjmowane długoterminowo.
W składzie preparatów obecne są:
* glukozamina - wchodzi w skład substancji podstawowej chrząstki stawowej, pobudzając syntezę elementów przeciwdziałających degeneracji chrząstki. Dawka zalecana to 1500mg stosowana przez co najmniej 6 tygodni, cykl leczenia można powtarzać co 2 miesiące. Jej zaletą jest możliwość podawania razem z lekami przeciwzapalnymi, przeciwbólowymi oraz steroidowymi (stosowane w chorobie zwyrodnieniowej) oraz mało nasilone działania niepożądane (odczyny uczuleniowe lub zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, dlatego też zaleca się przyjmowanie podczas lub po posiłku). Przykłady preparatów: Arthryl, Artreum, Bio-Glukozamina.
* chondroityna - w postaci siarczanów; wpływa regulująco na metabolizm tkanki chrzęstnej i kostnej, stanowiąc podstawowy składnik chrząstki i hamując uwalnianie wapnia z tkanki kostnej. Efekt działania w postaci zmniejszenia dolegliwości bólowych obserwuje się po co najmniej 3 tygodniach leczenia a dawka maksymalna wynosi 1200mg (najczęściej zaleca się 2-3
tabletki po 400mg na dobę podczas posiłku)
* kwas hialuronowy obecny w chrząstce stawowej i płynie maziowym. Przywraca prawidłowy skład płynu maziowego, poprawia ruchomość stawu oraz działa przeciwzapalne i przeciwbólowo. Najczęściej podaje się go dostawowo w chorobie zwyrodnieniowej stawów w odstępach tygodniowych przez 3-5 tygodni (np. Synviscone, Hyalgan). Istnieją także preparaty doustne (np. Solgar Kwas hialuronowy), gdzie wykorzystuje się także właściwości odpowiadające za nawilżenie oraz poprawę jędrności i elastyczności skóry.
* ekstrakt z kadzidłowca (Boswellia Serrata), zawierający kwas boswelinowy (preparaty Reumacaps Max, Arthrostop Rapid), albo z korzenia imbiru (np. Olimp Arthrobloc Forte, Arthrostop Plus z Imbirem, Zinaxin) albo dzikiej róży (Litozin) o podobnym działaniu. Ich właściwości przeciwzapalne pomagają zmniejszyć dolegliwości bólowe w obrębie nadwyrężonego narządu ruchu.
* MSM - sulfon dimetylowy, albo tak zwana organiczna siarka, uczestniczy w procesie prawidłowego wytwarzania kolagenu, podstawowego składnika tkanki kostnej i chrzęstnej, stosowany w połączeniu z glukozaminą (Arthrostop Plus,Olimp Arthroblock, Olimp MSM forte)
* olej z awokado i olej sojowy (preparat Piascledine) łagodzi objawy zwyrodnieniowego uszkodzenia chrząstki stawowej oraz dolegliwości bólowe, działając przeciwzapalnie
* kolagen, będący podstawowym białkiem tkanki łącznej, odpowiedzialnym m.in. za elastyczność skóry. W chrząstce >90% stanowi kolagen typu II. Jego suplementacja jest korzystna w autoimmunologicznych chorobach reumatycznych, gdyż wycisza nadmierną odpowiedź układu odpornościowego (np. Reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy) (Artro Protect Max, 4Flex, Solgar Kwas Hialuronowy)
* witamina C stanowi dodatkowy składnik, który poprawia wchłanianie glukozaminy i chondroityny przez tkanki. Przy niedoborze witaminy C dochodzi do zaburzenia syntezy kwasu hialuronowego, kolagenu i nieprawidłowego funkcjonowania tkanki łącznej i procesów kostnienia.
Ale uwaga! - witamina C zwiększa działanie i toksyczność leków o charakterze kwasów (np. składnika Biseptolu).